Grote opgaven, geen financiële duidelijkheid. Het werk van gemeenten is dynamischer dan ooit, grote veranderopgaven en snel inspelen op crisissituaties. Maar hoe te investeren in langjarige vraagstukken zonder zekerheid over de financiële middelen? En tegen de achtergrond van de arbeidsmarkttekorten. Wat te doen als politieke ambities schuren met uitvoerbaarheid? Wat zijn de grenzen aan de uitvoerbaarheid?
Dat was de rode draad tijdens het congres van het Risico Platform Overheden op 9 november in Orpheus in Apeldoorn. Waar zit de pijn? Waar het verlangen?
VNG Risicobeheer en het Risico Platform Overheden (RPO) organiseerden deze dag speciaal voor wethouders Financiën, gemeentesecretarissen, concernstrategen en concern- of businesscontrollers bij gemeenten en andere decentrale overheden.
Welke invloed heb je vanuit je rol in de gemeentelijke organisatie op de veranderopgaven? Wat kun je beïnvloeden en wat niet? De sprekers en workshopbegeleiders gaven inspirerende inzichten en praktische tools voor dagelijks werk.
Dagvoorzitter Marceline Schopman, ze presenteerde jarenlang programma’s voor tv en radio, begeleidde deze dag. Ze is thuis in het openbaar bestuur, ze was tien jaar lid van de gemeenteraad van Haarlem. Marceline zoekt verdieping waar nodig en ze ontlokt ook graag een gulle lach. Schopman opende het congres samen met Symone de Bruin, gemeentesecretaris van Apeldoorn. Hoe ervaart zij in haar organisatie de spanning tussen ambities en uitvoering? Symone de Bruin is als gemeentesecretaris eerste adviseur van het college van burgemeester en wethouders. Ze vertaalt de wensen van de politiek naar plannen die ambtenaren bij de gemeente kunnen uitvoeren. Samen met samenwerkingspartners in en buiten Apeldoorn.
In het plenaire gedeelte was er een prikkelende aftrap van prof. Dr. Paul Frissen, decaan van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB). Frissen is de luis in de pels van de overheid; zijn hele werkzame bestaan hield hij de staat kritisch tegen het licht. In zijn nieuwste boek De integrale staat: kritiek van de samenhang gaat hij in op de negatieve gevolgen van het streven naar samenhang, beheersing en integraliteit vanuit de overheid zoals bureaucratisering, meer toezicht en strengere controles. Frissen analyseert waar de schoen wringt in het functioneren van de overheid. Waar zit de pijn? Zijn politieke ambities waar te maken? Hoe vertaal je politieke ambities naar bestuurlijk haalbare doelen? Hoe ga je ambtelijk om met tegenspraak/tegenmacht?
Thijs Homan, hoogleraar implementatie- en verandermanagement aan de Open Universiteit spak over het perspectief voor de overheid, over veranderen en ontwikkelen. Niet over hoe het moet of zou moeten volgens de management theorieën, maar over hoe veranderen echt gaat in de praktijk.
In zijn, samen met Rob Wetzels geschreven, boek Wat Nu!? Nieuw perspectief op gedragsverandering voor het klimaat daagt hij traditionele benaderingen van verandermanagement uit. Veranderingen kun je niet van bovenaf opleggen en regisseren. Veranderingen ontstaan vooral in lokale interacties. Je kunt daar wel een rol in spelen, maar de uitkomsten zijn onzeker. “Je moet als manager de beweging niet willen veroorzaken, maar je moet de beweging zoeken en aansluiten op wat er is. Maar dan moet je een concreet veranderdoel los durven laten.” Thijs laat zien welke wetenschappelijke inzichten zijn toe te passen om overheidsorganisaties weer tot bloei te brengen.
Deelnemers gingen vol inspiratie en food for thought naar huis.
